Komandoed OPEX : pelec'h emañ staliet hor soudarded er mare-mañ ?
Brudet eo an arme c'hall evit he nerzh skignañ buan e salioù obererezh kemplezh. Evel-se, abaoe 1995, ez eus bet kaset da benn gant an arme c'hall n'eus ket nebeutoc'h eget 106 oberiadenn diavaez (lesanvet OPEX e yezhoù milourel peurliesañ). Met hiziv an deiz, pelec'h emañ diazezet arme Bro-C'hall ? Lakaat a raimp ar bilañs er pennad-mañ. Koulskoude, da gentañ-penn, e plij deomp disklêriañ ne vo ket diskuliet titouroù kuzh ebet er pennad-mañ (evit abegoù surentez anat). Hag, da eil, e komzer eus titouroù a-vremañ, a c'hellfe cheñch a-hed an amzer.
Pelec’h emañ an arme c’hall er mare-mañ ?
Hiziv an deiz emañ an arme c'hall war an holl gevandirioù. Ur berzh teknikel hag oberiant eo, hag a dalv bezañ saludet. Met, evel ma vo gwelet er peurrest eus ar pennad, ez eus e gwirionez meur a seurt diorren disheñvel-tre.
- Nerzhioù an aotrouniezh
- Dilec'hiañ e framm Unaniezh Europa
- Obererezhioù diavaez
- Ober dindan urzh an OTAN
- Nerzhioù difenn
- Oberoù dindan urzh an ONU
Bremañ, sellomp ouzh pep seurt emell.
Nerzhioù an aotrouniezh : petra int ?
Da gentañ-penn e voe kaset meur a “nerzh aotrouniezh” gant an arme c’hall. Unanennoù lakaet e c'hoarivaoù obererezh broadel disheñvel eo, hag o deus un tachenn strategel etrebroadel a-benn kreñvaat ha diskouez bezañs Bro-C'hall. Betek-henn int bet lakaet e :
- Douaroù ar Su hag an Antarktika gall (TAAF)
- Mayotte (Meurvor Indez)
- Kaledonia-Nevez (Meurvor Habask)
- Polinezia c'hall (Meurvor Habask)
- Obererezh an harperezh e Gwiana
Ar gefridi ziwezhañ-mañ eo, hep mar ebet, an hini pouezusañ evit a sell ouzh an niver a soudarded bodet. E gwirionez, 400 soudard a zo bodet da viken (gant muioc'h a soudarded war al lec'h evit un troiad personel) a-enep ar c'hoad aour diouzh al lezenn e koad Guyana.
Obererezhioù all a c'hoarvez war an dachenn vroadel evel an Oberiadur Sentinel, pe an Oberiadur Hephaistos. Aliesoc'h e vez kaset unanennoù evel ar Surentez Sivil dre an tiriad broadel evit ober war-dro gwalldaolioù naturel.
Nerzhioù raklakaet : petra int ?
An arme c'hall a fiz ivez war nerzhioù raklec'hiet. Tud ha dafar milourel a vez lakaet e lec'hioù strategel dre ar bed a-bezh evit gallout mont e-barzh buan pa c'hoarvez un enkadenn eo ar re-se. Emañ an nerzhioù raklec'hiet-se e-kichen salioù meur an obererezhioù, war tachenn kevelerien strategel Bro-C'hall. Anvet e vezont "prepositioned" peogwir e c'hellont mont buan war al lec'h, o vezañ meur a vil kilometr diouzh Bro-C'hall dija, hag un nebeud kant kilometr diouzh al lec'hioù emgann peurliesañ.
Hiziv an deiz ez eus 3 150 soudard staliet e-touez an nerzhioù raklec'hiet-se hervez Ministrerezh an Difenn. Tost an hanter anezho (1450) a zo e Djibouti, e Kornôg Afrika. Da c'houde e vez lakaet ur strollad en Emirelezhioù Arab Unanet, ha teir unanenn vihanoc'h a zo lec'hiet e Gabon, Senegal hag Aod an Olifant.
Dilec'hiañ e framm Unaniezh Europa : ur perzh pouezusoc'h-pouezusañ evit an arme c'hall
Ouzhpenn he nerzhioù aotrouniezh e vez staliet gant Frañs ivez unvezioù e-barzh stignadoù difenn Europa, evel strolladoù emgann Unaniezh Europa pe an EUTM (Mision stummañ Unaniezh Europa). Diorroet e vez ar re-mañ e :
- Mali
- Republik Kreizafrika
- Somalia
Obererezhioù diavaez : ur pennaenn evit an arme c'hall
Abaoe fin ar Brezel Yen eo bet oberiant-tre an arme c'hall en obererezhioù diavaez. Kaset e vezont da benn dre vras e-barzh ur c'hevredad etrebroadel ha dindan urzh an ONU. En o zouez e kaver :
En daou geñver emañ Bro-C'hall o vont en-dro a-enep ar sponterezh. Ha pa seblant pell an destennoù-se e ranker derc'hel soñj e oa bet prientet tagadennoù an 13 a viz Du eus Siria, a oa d'ar mare-se kreñvlec'h Daesh.
Prezegenn Frañs er Sahel : diwar-benn petra eo ?
E rannvro ar Sahel emañ Bro-C'hall e penn oberiadur Barkhane. Lañset e oa bet an oberiadenn-mañ e 2014 hag a gemeras plas obererezhioù all evel Serval pe Epervier. Stourm a-enep ar strolladoù sponterezh islamek hag ivez ouzh ar gwalldaolioù aozet eo he fal. Kefridi an nerzhioù gall war an dachenn-se a zo troet dreist-holl war-du dastum titouroù ha kas da benn obererezhioù ispisial (alies e kenlabour gant nerzhioù lec'hel).
Abaoe an taolioù-arnod milourel war-lerc'h e Mali ha Burkina Faso eo nebeutoc'h-nebeutañ degemeret Bro-C'hall en div vro-se. Dre-se e tibabjont nac'h bezañs ar C'hallaoued war o douaroù. Hiziv an deiz emañ oberiadur Barkhane oberiant dreist-holl e Niger, Tchad ha Benin.
Obererezh diavaez e Siria hag en Irak : ar pezh a rankit gouzout
Da gentañ, gant lañs an oberiadenn Chammal-se, e skoazellas Bro-C'hall war an dachenn milourel gant ar Stadoù-Unanet ar milisoù kurd staliet start eno.
Hiziv an deiz c'hoazh emañ Bro-C'hall e-kichen aodoù Siria dre ar morlu. Obererezhioù aer zo bet ivez war an tiriad-se e-kerzh ar bloavezhioù diwezhañ evit tizhout palioù Daesh (diazezoù lojistikel, kampoù stummañ, departamantoù armoù). Emmanuel Macron a embannas e 2018 diwar-benn an danvez-se : « Kenderc'hel a ra Bro-C'hall gant hec'h obererezh start a-enep ar sponterezh e Siria asambles gant he c'hevredidi er c'hevredad etrebroadel a-enep Daesh. ar striv etrebroadel evit adkemer an tiriadoù dalc'het gant an aozadur sponterezh."
Ret eo merkañ e oa bet gwiriekaet bezañs Bro-C'hall ivez gant bezañs listri ar Morlu gall er Mor Kreizdouar, dreist-holl ar c'harr-nij Charles de Gaulle, a servije da greizenn a-dreñv evit an obererezhioù aer. Fregadennoù a zo ivez evit lañsañ taolioù-arnod pe kas da benn obererezhioù surentez.
Oberiadur Daman : mirout ar peoc'h e Liban
Obererezhioù diavaez all a vez kaset da benn dindan evezh an ONU, met a sell ouzh Bro-C'hall un tamm nebeutoc'h. Bez' ez eus, da skouer, an Oberiadur Daman e Liban, a glask derc'hel ar peoc'h er vro-mañ m'eo niverus an emellerezh estren (emgannoù kuzh gant Siria, emgannoù etre etnikel, aloubadegoù Israel e Su Liban, h.a.). Hiziv an deiz e talvez c'hoazh 700 soudard da gemer perzh Frañs e Nerzh Etrebroadel ar Broadoù Unanet e Liban (UNIFIL).
Ober dindan urzh an OTAN : ur c'hresk en Europa ar Reter ?
Erfin, Bro-C'hall a zo ivez e-barzh kefridi "skoaz ar c'hreisteiz" an OTAN. Evit se e ranker heuliañ gwelloc'h obererezhioù Rusia war he harzoù kornôg. Kreñvaet eo bet an obererezhioù-se abaoe taolioù-arnod Rusia a-enep republikoù kozh an Unaniezh Soviedel. Dre-se eo kresket bezañs an OTAN war an dachenn-se.
Gallout a reomp lavaret eo kroget pep tra e 2008 gant aloubadeg Rusia war div republik jorjiat (Abkhazia hag Osetia ar Su) a zastum c'hoazh 20% eus tiriad Jorjia. Obererezhioù Rusia en Ukraina hag en Donbass e 2014 hag an aloubadegoù a-wechoù en aergelc'h Unaniezh Europa o deus lakaet broioù an OTAN da greñvaat o emzalc'h e broioù tost da Rusia.
Obererezh evezhiañ er Baltikoù
Evel-se e kasas Bro-C'hall blenierien hag unvezioù aerlu d'ar broioù baltek (Estonia, Latvia, Lituania). E kenurzhiadur gant armeoù all an OTAN e vez kaset da benn obererezhioù surentez bemdez gant Rafales gall evit mirout ouzh Rusia da vont e-barzh aerborzh ar republikoù soviedel kozh-se.
Oberiadur Erer e Roumania
Hiziv an deiz eo an eil brasañ oberiadenn eus lu Bro-C'hall, goude hini ar Sahel. Oberiadur Eagle eo an anv roet d'an emsav gall er vro-se war ribl reter Europa hag an OTAN. War-dro kant kilometr diouzh Ukraina evel ma nij ar vran, 5 000 soudard gall a zo kaset gant danvezioù a-bouez (tankoù Leclerc, kirri-nij). Un arouez eus pouez strategel an oberiadenn-se, Penn-Staf an Nerzhioù Armet (CEMA) ha Ministr an Difenn o deus gweladennet meur a wech dija kamp Cincu, sez an armeoù gall e Roumania.
